Grzybica skóry (dermatofitoza)
jest powierzchownym zakażeniem skóry wywołanym przez grzyby keratofilne, które charakteryzują się znacznym zróżnicowaniem cech fenotypowych i genotypowych w obrębie każdego gatunku. Dermatofitozy są zoonozami, ich prewalencja nie jest jednoznacznie określona. Wyniki badań w tym zakresie różnią się zasadniczo, a w praktyce klinicznej schorzenia te są często nierozpoznawane ze względu na podobieństwa do innych chorób skóry
Najczęściej występujące rodzaje dermatofitów u psów to Microsporum i Trichophyton. Microsporum atakuje głównie włosy, czasem skórę gładką, Trichophyton tkanki zrogowaciałe, takie jak: skóra, paznokcie, włosy. Grzybica skóry u psów jest wywoływana najczęściej przez Microsporum canis (40-85%), Microsporum gypseum (do 25%,), Trichophyton mentagrophytes (5-35%).
Droga zakażeniaDo zakażenia dochodzi drogą kontaktu jednocześnie bezpośredniego i pośredniego, a artrospory grzybów mogą utrzymać się w środowisku do 18 miesięcy. W ostatnich latach odnotowuje się rosnący udział drożdżaków w przypadkach dermatologicznych. Sprawcami wielu schorzeń skóry są drożdżaki z rodzaju Malassezia i Candida. Grzyby te wchodzą w skład fizjologicznej flory skóry niektórych obszarów, takich jak: kanał słuchowy, przestrzeń międzypalcowa, gruczoły okołoodbytowe, pochwa i prostnica.
Czynnikami sprzyjającymi zakażeniu grzybami chorobotwórczymi są:
*nadmierne zagęszczenie zwierząt,
*złe warunki zoohigieniczne, w tym nadmierna wilgotność,
*czynniki mechaniczne: urazy, otarcia, drapanie,
*współobecność pasożytów skóry i drobnoustrojów,
*szeroko pojęty stres,
*wiek: częstsze występowanie u zwierząt młodych i w podeszłym wieku,
*wyniszczenie organizmu,
*niedobory żywieniowe, w tym niedobory białka, nienasyconych kwasów tłuszczowych, cynku, miedzi, żelaza, siarki, witamin A, grupy B, co związane jest z obniżoną odpornością,
*zaburzenia odporności typu komórkowego, niedobór IgA,
*zaburzenia hormonalne w przebiegu niewydolności, np. cukrzyca, otyłość,
*stosowanie leków, np. antybiotyków, cytostatyków, sterydów, niesteroidowych leków przeciwzapalnych,
*oparzenia,
*oporność sporów grzyba (przeżywalność w środowisku) do 18 miesięcy i oporność wobec środków dezynfekcyjnych.
RozpoznanieDo wnikania postaci infekcyjnych niezbędne są mikrourazy w obrębie skóry. Namnażanie się spor rozpoczyna się już po 6 godzinach od przylgnięcia do keratynocytów. Objawy kliniczne grzybicy rozwijają się jednak znacznie później, nawet kilka tygodni po wniknięciu. Grzyby atakują mieszki włosowe, gruczoły łojowe, co prowadzi do wytworzenia stanu zapalnego, zaburzeń w odżywianiu włosa, jego łamliwości i wypadania. Drażniące działanie metabolitów może wywołać stan zapalny skóry i podskórza, co prowadzi do nacieku fagocytarnego, wysięku, a ostatecznie do łuszczenia naskórka i powstawania strupów. Objawy kliniczne pojawiają się po 3-4 tygodniach od wniknięcia grzyba. Lokalizacja zmian nie jest charakterystyczna. Zmiany są najczęściej ograniczone, okrągłe, regularne, częściej powierzchowne, rzadziej głębokie.
Do zakażenia dochodzi drogą kontaktu jednocześnie bezpośredniego i pośredniego, a artrospory grzybów mogą utrzymać się w środowisku do 18 miesięcy. W ostatnich latach odnotowuje się rosnący udział drożdżaków w przypadkach dermatologicznych. Sprawcami wielu schorzeń skóry są drożdżaki z rodzaju Malassezia i Candida. Grzyby te wchodzą w skład fizjologicznej flory skóry niektórych obszarów, takich jak: kanał słuchowy, przestrzeń międzypalcowa, gruczoły okołoodbytowe, pochwa i prostnica.
Wyłysienia mogą być pokryte łuskami lub szarymi strupkami. Wokół zmian występuje obrączkowaty odczyn zapalny. Czasami zmiany wykazują tendencję do odśrodkowego samowyleczenia, zauważalny jest wtedy odrost włosów w środku zmiany. Grzybica może dotyczyć pazurów – onychomycosis, dochodzi wtedy do nieprawidłowego wyrastania, łamliwości czy też rozwarstwiania się pazurów. Dermatofitozom towarzyszy umiarkowany świąd, jednak może on być modyfikowany przez wikłające zakażenia. Świąd ten jest sterydooporny. Z powodu mało charakterystycznych zmian zdiagnozowanie grzybicy skóry nie może być oparte na objawach klinicznych. Dlatego do rozpoznania grzybic wykorzystywane są głównie: badanie w świetle lampy Wooda, badanie mikroskopowe włosa (trichogram), posiew mikologiczny. Lampą Wooda wykrywa się głównie Microporum canis. Jednak pozytywne wyniki dają tylko niektóre szczepy, więc badanie to nie jest wystarczające. W rozpoznaniu grzybicy istotną rolę odgrywa dokonany wcześniej wywiad. W ramach tego wywiadu należy pytać o: pochodzenie zwierząt, kontakt z innymi osobnikami, współistniejące schorzenia przewlekłe i stosowane leki.
Sposoby leczeniaTerapia grzybic obejmuje leczenie miejscowe i ogólne. Wybór metody zależy od kilku czynników, tzn.: zagęszczenia zwierząt w naturalnych warunkach bytowania pacjenta (mieszkanie, kennel), długości włosa zwierzęcia, charakteru zmian (ogniskowy czy uogólniony), preferencji właściciela, który musi być poinformowany o ewentualnych skutkach działania preparatów. W leczeniu miejscowym (które stosowane jest wyłącznie, a jest mało skuteczne) używa się: 1% klotrimazol (2 razy dziennie), 1% chlorheksydyna (2 razy dziennie), imawerol w rozcieńczeniu 1:50 (co 3-4 dni), 2% mikonazol, 4% tiabendazol, 1% terbinafina w żelu, szampony zawierające siarkę i środki dezynfekcyjne do stosowania na skórę. Leczenie ogólne polega na używaniu wybranych leków: ketokonazol w dawce 5-15 mg/kg m.c. p.o. co 8-24 godz. z jedzeniem; itrakonazol 2,5-10 mg/ kg m.c. p.o. co 12 godz. z jedzeniem; flukonazol 10-12 mg/kg m.c. p.o. co 24 godz. lub 5 mg/kg m.c. p.o. co 8-12 godz.; terbinafina 30 mg/kg m.c. p.o. co 24 godz. z jedzeniem; gryzeofulwina 25-50 mg/kg m.c. p.o. co 24 godz. najlepiej z tłuszczem. Leczenie grzybic jest długotrwałe i trwa kilka do kilkunastu tygodni, a jego skuteczność powinna być monitorowana stosownymi badaniami dodatkowymi. Należy jednocześnie pamiętać i uprzedzać właścicieli zwierząt o działaniu ubocznym stosowanych leków (hepatopatia, zaburzenia w funkcjonowaniu układu rozrodczego) oraz możliwości zarażenia się innych zwierząt i ludzi. W celu uniknięcia przeniesienia choroby warto pamiętać o najstarszych metodach walki z rozprzestrzenianiem się grzybicy, tj. kwarantannie i izolacji zwierząt chorych.
Leczenie grzybic jest długotrwałe i trwa kilka do kilkunastu tygodni, a jego skuteczność powinna być monitorowana stosownymi badaniami dodatkowymi. Należy jednocześnie pamiętać i uprzedzać właścicieli zwierząt o działaniu ubocznym stosowanych leków (hepatopatia, zaburzenia w funkcjonowaniu układu rozrodczego) oraz możliwości zarażenia się innych zwierząt i ludzi. W celu uniknięcia przeniesienia choroby warto pamiętać o najstarszych metodach walki z rozprzestrzenianiem się grzybicy, tj. kwarantannie i izolacji zwierząt chorych.
Źródło:http://www.biznesweterynaryjny.pl/nr/lecz_i_zapobiegaj/grzybica_skory_upsow.html