Borelioza
Jedną z chorób odkleszczowych zarówno ludzi jak i zwierząt jest borelioza. Choroba powodowana jest przez krętki należące do gatunku Borrelia burgdorferi, z którego u psów występować mogą takie genogatunki jak: B. burgdorferii sensu stricto, B. garinii, B. afzelii, B. valaisiana oraz B. japonica. Spośród wymienionych borelioza psów powodowana jest w głównie przez 3 genogatunki: B. burgdorferii sensu stricto, B. garinii oraz najpowszechniejszy w Europie B. afzelii (2, 7). Wektorem wymienionych genogatunków są pasożytujące u psów kleszcze I. ricinus oraz I. hexagonus (1, 2, ). Przebieg choroby jest odmienny od obserwowanego u ludzi. Nie stwierdza się charakterystycznego objawu, jakim jest rumień wędrujący. Pierwszym objawem może być pogorszenie samopoczucia i osłabienie apetytu, czasem również gorączka. Kulawizny będące konsekwencją zapalenia stawów występować mogą po kilku dniach do kilku miesięcy od wystąpienia pierwszych objawów. U części psów krętkowica może mieć postać subkliniczną. W przebiegu pełno objawowej boreliozy psów obserwuje się ostre, asymetryczne zapalenie stawów, a w szczególności stawów nadgarstkowych, łokciowych i barkowych oraz uszkodzenia narządów wewnętrznych. Sporadycznie obserwowano u psów zapalenie mięśnia sercowego oraz bloki przedsionkowo-komorowe. Spośród narządów dotkniętych chorobą wymienia się również nerki i wątrobę. W przebiegu boreliozy stwierdzano powiększenie wątroby oraz wzrost aktywności enzymów wątrobowych w surowicy krwi. Często obserwowane uszkodzenie nerek jest konsekwencją zapalenia kłębuszków nerkowych mającego podłoże immunologiczne. W przebiegu boreliozy psów stwierdzano również uogólnione powiększenie węzłów chłonnych oraz objawy neurologiczne takie jak: porażenie nerwów twarzowych, ataki padaczkowe, zmiany zachowania oraz agresja (2, 9, 10, 11).
Rozpoznanie choroby stawiane jest na podstawie wyników testów serologicznych (IFA, ELISA), hodowli lub badań technikami biologii molekularnej np. łańcuchowa reakcja polimerazy wykorzystywana do namnażania fragmentów genu dla białka flagelliny lub małej podjednostki rybosomu (2, 7).
Erlichioza
U psów wyróżnia się trzy postacie erlichiozy takie jak: erlichioza granulocytarna (anaplazmoza), monocytarna oraz trombocytarna. Choroby te powodowane są przez riketsje należące do rodzaju Ehrlichia sp. W obrębie tego rodzaju wyróżnia się trzy genogrupy: genogrupa Ehrlichia canis, genogrupa Ehrlichia phagocytophila oraz genogrupa Ehrlichia sennetsu. Do genogrupy E. canis zaliczane są następujące gatunki: E. canis, E. chaffeensis i E. ewingii. Do genogrupy E. phagocytophila zalicza się: E. phagocytophila, E. equi i HGE-Agent (Human granulocytic ehrlichiosis agent), traktowane obecnie jako jeden gatunek Anaplasma phagocytophilum, oraz E. platys. Do genogrupy E. sennetsu należą: E. sennetsu, E. risticii oraz Neorickettsia helminthoeca (3, 4, 12, 13, 14, 15). Spośród wymienionych erlichiozy psów powodować mogą: E. canis, E. chaffeensis, E. ewingii, A. phagocytophilum, E. platys oraz E. risticii (3, 16).
Erlichioza granulocytarna psów wywoływana jest przez riketsję A. phagocytophilum, której wektorem jest kleszcz I. ricinus (3, 13, 17). Okres inkubacji choroby wynosi od kilku do kilkunastu dnia. Objawy choroby są niespecyficzne. W przebiegu erlichiozy granulocytarnej psów stwierdzano gorączkę, zapalenie stawów, apatię, brak apetytu, wymioty i biegunkę. Występować może również subkliniczna postać choroby. U chorych psów w badaniach laboratoryjnych stwierdzano normobarwliwą i normocytarną niedokrwistość nieregeneratywną, małopłytkowość oraz limfopenię (3, 13, 17, 18).
Erlichioza monocytarna psów powodowana jest przez E. canis oraz E. risticii, których wektorem w Europie jest kleszcz psi R. sanguineus. Erlichiozę monocytarną ludzi wywołuje riketsja E. chaffeensis, której obecność stwierdzano również u psów z objawami erlichiozy monocytarnej. Okres inkubacji choroby wynosi od 1 do 4 miesięcy. Wśród objawów wymienia się gorączkę, brak apetytu, wychudzenie, krwawienie z nosa i kulawizny. W przebiegu choroby rozwinąć się może niewydolność nerek w wyniku kłębuszkowego zapalenia nerek. U zakażonych psów stwierdzano również śródmiąższowe zapalenie płuc, ślepotę oraz objawy nerwowe. W badaniach laboratoryjnych obserwuje się: niedokrwistość, małopłytkowość, limfocytozę i neutropenię oraz hiperglobulinemię (13, 15, 17, 19, 20).
Erlichioza trombocytarna psów powodowana jest przez riketsję E. platys, której wektorem jest kleszcz R. sanguineus. Objawy choroby pojawiają się po kilku do kilkunastu dniach od żerowania zarażonego kleszcza. Objawy choroby są niespecyficzne, a wśród nich wymienia się: gorączkę, brak apetytu, wychudzenie i osłabienie. Choroba najczęściej ma przebieg subkliniczny. W badaniach laboratoryjnych obserwuje się niedokrwistość oraz cyklicznie występującą małopłytkowość (3, 13, 17, 18).
W rozpoznaniu erlichioz psów użyteczne są testy serologiczne oraz badanie krwi metodą PCR (3, 17).
Babeszjoza
Babeszjoza psów powodowana jest przez 3 gatunki z rodzaju Babesia: B. canis, B. gibsoni oraz B. conradae. Gatunek B. canis dzieli się na 4 podgatunki, z których 3 są pasożytami psów i są to: B. canis canis, B. canis vogeli oraz B. canis rossi (21, 22). Spośród wymienionych gatunków w Europie występują B. canis canis, którego wektorem jest kleszcz D. reticulatus, oraz B. canis vogeli i B. gibsoni, których wektorem jest kleszcz R. sanguineus (21). Nasilenie objawów klinicznych babeszjozy psów zależy od statusu układu immunologicznego, gatunku i podgatunku pasożyta oraz jego szczepu (21, 23). Objawy pojawiają się w ciągu kilku dni do trzech tygodni od żerowania zarażonych kleszczy. Pierwszymi objawami są gorączka, brak apetytu i ospałość. Występować może bladość i zażółcenie błon śluzowych, odwodnienie, powiększenie wątroby i śledziony, przyspieszenie tętna oraz oddechów. Stwierdzane ciemnobrązowe zabarwienie moczu wynika z hemoglobinurii będącej konsekwencją hemolizy wewnątrznaczyniowej. Uszkodzenie nerek skutkować może skąpomoczem lub bezmoczem. Rozwijająca się mocznica prowadzić może do wystąpienia wymiotów pogłębiających odwodnienie. Czasem w przebiegu babeszjozy psów obserwowano również objawy nerwowe takie jak: brak koordynacji ruchów, niedowład kończyn miednicznych, utrata świadomości, agresja, ataki padaczkowe oraz śpiączka (16, 21, 23). W badaniach morfologicznych krwi stwierdzano małopłytkowość, neutropenię, niedokrwistość i anizocytozę. W badaniach biochemicznych surowicy krwi obserwuje się wzrost aktywności enzymów wątrobowych oraz azotemię (23, 24, 25).
Rozpoznanie babeszjozy stawiane jest na podstawie wyniku mikroskopowego badania rozmazu krwi. W postawieniu diagnozy, w przypadku negatywnego wyniku badania mikroskopowego, pomocne jest również badanie metodą PCR (21, 26).
Teilerioza
Chorobę u psów powodować mogą inwazje dwóch gatunków pierwotniaków z rodzaju Theileria: T. annae oraz T. equi. Rodzaj ten jest blisko spokrewniony z rodzajem Babesia (21, 27, 28). Wektorem T. annae jest występujący w Polsce kleszcz I. hexagonus, natomiast T. equi zawlekany do Polski R. sanguineus (1, 21, 29, 30).
Podobnie jak w przypadku babeszjozy, w przebiegu choroby dochodzi do rozwoju niedokrwistości o podłożu immunologicznym. Powstające kompleksy immunologiczne prowadzą do zapalenia kłębuszków nerkowych i w konsekwencji do niewydolności nerek. Wśród objawów teileriozy psów wymienia się: gorączkę, brak apetytu, osłabienie, hemoglobinurię, przyspieszenie tętna i oddechów oraz sporadycznie objawy nerwowe i objawy ze strony przewodu pokarmowego. Występuje powiększenie węzłów chłonnych, wątroby i śledziony, bladość błon śluzowych oraz odwodnienie. W badaniu morfologicznym krwi obserwowano niedokrwistość i małopłytkowość, a w badaniu biochemicznym surowicy krwi wzrost stężenia mocznika i kreatyniny (31, 32, 33).
Rozpoznanie choroby podobnie jak w przypadku babeszjozy psów stawiane jest na podstawie mikroskopowego badania rozmazu krwi bądź na podstawie badania krwi metodą PCR (21, 27).
Hepatozoonoza
Hepatozoonozę psów powodować mogą inwazje dwóch gatunków pierwotniaków z rodzaju Hepatozoon takie jak: H. canis i H. americanum. W Europie występuje gatunek H. canis, którego wektorem jest kleszcz R. sanguineus. Inwazja spowodowana H. americanum prowadzi do rozwoju choroby o ciężkim przebiegu, natomiast zarażenie H. canis może powodować chorobę o przebiegu subklinicznym bądź łagodnym, jedynie sporadycznie rozwija się ciężka postać hepatozoonozy (34).
Nasilenie objawów klinicznych zależy od intensywności inwazji. U psów zarażonych H. canis stwierdzano: gorączkę, osłabienie, wychudzenie, bladość błon śluzowych a w skrajnych przypadkach wyniszczenie. W badaniu morfologicznym krwi obserwowano: niedokrwistość, małopłytkowość, leukocytozę z neutrofilią oraz obecność pasożyta wewnątrz granulocytów obojętnochłonnych. W badaniach biochemicznych surowicy krwi występować może hiperproteinemia z hiperglobulinemią i hipoalbuminemią, oraz wzrost aktywności kinazy kreatynowej i fosfatazy zasadowej (34, 35, 36, 37)
Rozpoznanie choroby stawiane jest na podstawie mikroskopowego badania rozmazu krwi, w którym stwierdza się obecność pasożyta wewnątrz neutrofilów. W diagnozowaniu inwazji użyteczne są również techniki biologii molekularnej takie jak western blotting oraz PCR (27, 35, 37).
źródło :
http://www.bayerpasozytomstop.pl/plugins/p2_news/printarticle.php?p2_articleid=44